Πόνος στη Φτέρνα: Πότε να Ανησυχήσεις

Ο πόνος στη φτέρνα είναι ένα από τα πιο συχνά μυοσκελετικά συμπτώματα, ιδιαίτερα σε άτομα που περνούν πολλές ώρες όρθια ή αθλούνται εντατικά. 

Αν και σε αρκετές περιπτώσεις υποχωρεί με ξεκούραση, υπάρχουν καταστάσεις όπου ο πόνος επιμένει, γίνεται πιο έντονος ή περιορίζει την καθημερινή λειτουργικότητα — και τότε απαιτεί αξιολόγηση από ειδικό.

Μεταξύ των πιο συνηθισμένων αιτίων περιλαμβάνονται η πελματιαία απονευρωσίτιδα, η άκανθα πτέρνας και η τενοντίτιδα του Αχιλλείου. 

Η εντόπιση, η ένταση και η χρονιότητα του πόνου παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διάγνωση και την κατάλληλη αντιμετώπιση.

Συχνά αίτια πόνου στη φτέρνα

Ο πόνος στη φτέρνα μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, με πιο κοινή αιτία την πελματιαία απονευρωσίτιδα, μια φλεγμονή στην περιτονία που στηρίζει την καμάρα του ποδιού και συνδέεται συχνά με έντονο άλγος, κυρίως στα πρώτα βήματα της ημέρας.

Άλλη συχνή αιτία είναι η άκανθα πτέρνας, οστική προεξοχή που αναπτύσσεται συνήθως σε περιβάλλον χρόνιας φλεγμονής και προκαλεί αίσθηση “καρφιού” κατά τη βάδιση ή την ορθοστασία. 

Σε αρκετές περιπτώσεις, οι δύο αυτές καταστάσεις συνυπάρχουν.

Η τενοντίτιδα Αχιλλείου επίσης μπορεί να εκδηλωθεί με πόνο στο πίσω μέρος της φτέρνας, ιδιαίτερα σε άτομα που ασκούνται έντονα ή αυξάνουν απότομα τη σωματική καταπόνηση. 

Σε προχωρημένα στάδια, αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, υπάρχει κίνδυνος για ρήξη Αχίλλειου τένοντα.

Άλλοι παράγοντες που επιβαρύνουν τη φτέρνα περιλαμβάνουν την αιφνίδια καταπόνηση, τα ακατάλληλα παπούτσια χωρίς απορρόφηση κραδασμών ή ακόμα και νευρολογικά αίτια, όπως η παγίδευση του νεύρου Baxter, που δίνει πόνο χαμηλά και εσωτερικά στη φτέρνα.

Πότε εμφανίζεται ο πόνος;

Η χρονική στιγμή που εμφανίζεται ο πόνος στη φτέρνα μπορεί να δώσει σημαντικά διαγνωστικά στοιχεία. 

Πολλοί ασθενείς περιγράφουν έντονο άλγος με το πρώτο βήμα το πρωί, το οποίο στη συνέχεια μειώνεται όσο “ζεσταίνεται” το πόδι – χαρακτηριστικό γνώρισμα της πελματιαίας απονευρωσίτιδας.

Άλλοι παρατηρούν επιδείνωση μετά από παρατεταμένη ορθοστασία ή περπάτημα, ειδικά σε σκληρές επιφάνειες ή με υποδήματα χωρίς επαρκή στήριξη. 

Ο πόνος μπορεί επίσης να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια ή μετά την άσκηση, κυρίως σε δρομείς ή άτομα που ασχολούνται με αθλητισμό.

Η εντόπιση του πόνου είναι επίσης ενδεικτική:

• Πίσω μέρος της φτέρνας συχνότερα παραπέμπει σε τενοντίτιδα του Αχιλλείου,
  
• ενώ κάτω και εσωτερικά, στο σημείο στήριξης του πέλματος, συνδέεται με απονευρωσικές βλάβες.

Συνοδά συμπτώματα που πρέπει να προσέξεις

Ο πόνος στη φτέρνα σπάνια εμφανίζεται μόνος του. 

Συχνά συνοδεύεται από τοπική διόγκωση ή φλεγμονή, ιδιαίτερα όταν υπάρχει υπερχρήση ή υποτροπιάζον μικροτραύμα. 

Σε πολλές περιπτώσεις, η περιοχή είναι σκληρή στην αφή ή υπάρχει έντονη ευαισθησία κατά την πίεση.

Μια χαρακτηριστική περιγραφή από ασθενείς είναι η αίσθηση καύσου ή σαν «κάτι να τραβάει» στο πέλμα, κυρίως μετά από ακινησία ή παρατεταμένο κάθισμα. 

Η πρωινή δυσκαμψία επίσης είναι συχνό εύρημα, ιδίως σε περιπτώσεις όπως η πελματιαία απονευρωσίτιδα ή η τενοντίτιδα του Αχιλλείου, και απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή όταν επιμένει ή επιδεινώνεται με τον καιρό.

Πώς γίνεται η διάγνωση

Η διάγνωση του πόνου στη φτέρνα ξεκινά με μια λεπτομερή κλινική εξέταση από τον ορθοπαιδικό, όπου αξιολογείται η εντόπιση του πόνου, η ένταση, η σχέση του με τη βάδιση και τα συνοδά ευρήματα, όπως διόγκωση ή δυσκαμψία.

Σε πολλές περιπτώσεις, χρήσιμη είναι η απεικόνιση με υπέρηχο μαλακών μορίων, που μπορεί να αναδείξει φλεγμονή στον Αχίλλειο τένοντα, πάχυνση της πελματιαίας απονεύρωσης ή παρουσία οιδήματος στον υποδόριο ιστό. 

Ο υπέρηχος για παθήσεις μυοσκελετικού είναι γρήγορος, μη επεμβατικός και αρκετά διαφωτιστικός.

Αν υπάρχει αμφιβολία για την αιτία του πόνου ή χρειάζεται να αποκλειστούν άλλες καταστάσεις, όπως μικροκατάγματα ή σοβαρές τενοντοπάθειες, μπορεί να ζητηθεί μαγνητική τομογραφία για πιο λεπτομερή αξιολόγηση.

Τρόποι Αντιμετώπισης

Η αντιμετώπιση του πόνου στη φτέρνα εξαρτάται από την αιτία που τον προκαλεί, ωστόσο υπάρχουν κάποια βασικά μέτρα πρώτης γραμμής που εφαρμόζονται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις. 

Η ξεκούραση, η τοπική εφαρμογή πάγου και η χρήση κατάλληλων υποδημάτων με απορρόφηση κραδασμών βοηθούν στη μείωση του ερεθισμού. Συχνά ενδείκνυνται ειδικά πέλματα ή ορθωτικά για καλύτερη κατανομή φορτίου στο πέλμα.

Από εκεί και πέρα, η θεραπεία προσαρμόζεται στην υποκείμενη πάθηση:

• Σε περιπτώσεις πελματιαίας απονευρωσίτιδας, η θεραπευτική προσέγγιση εστιάζει σε στοχευμένες διατάσεις και ενδυνάμωση μέσω εξειδικευμένων ασκήσεων, ενώ όταν τα συμπτώματα επιμένουν, μπορεί να εφαρμοστεί θεραπεία με κρουστικά κύματα (shockwave).
  
• Στην τενοντίτιδα του Αχιλλείου, προτείνεται εκκεντρική ενδυνάμωση (eccentric loading), τροποποίηση δραστηριοτήτων και φυσικοθεραπευτική παρέμβαση.
  
• Η άκανθα πτέρνας αντιμετωπίζεται κυρίως υποστηρικτικά, με στόχο τη μείωση της φλεγμονής στην απονεύρωση και την αποσυμπίεση της περιοχής.

Η σωστή διατροφή για τενοντίτιδα μπορεί επίσης να συμβάλει στην αποκατάσταση, ειδικά σε φλεγμονώδεις παθήσεις. 

Σε χρόνιες, ανθεκτικές περιπτώσεις, εξετάζονται πιο προηγμένες προσεγγίσεις όπως η ελάχιστα επεμβατική χειρουργική με εξαιρετικά αποτελέσματα στην ανακούφιση του πόνου και στην επιστροφή στη λειτουργικότητα.

Επιπλοκές αν παραμείνει χωρίς θεραπεία

Η παρατεταμένη αμέλεια ή η λάθος αντιμετώπιση του πόνου στη φτέρνα μπορεί να οδηγήσει σε χρόνιο άλγος, το οποίο όχι μόνο επηρεάζει την ποιότητα ζωής, αλλά και προκαλεί δυσκολία στη βάδιση ή την παραμονή σε όρθια θέση.

Σε βάθος χρόνου, ο οργανισμός προσπαθεί να “αντισταθμίσει” τον πόνο, γεγονός που μπορεί να επιβαρύνει γειτονικές αρθρώσεις. 

Έτσι εμφανίζονται αντισταθμιστικά προβλήματα σε γόνατο, ισχίο ή και στη μέση, μετατρέποντας μια αρχικά εντοπισμένη ενόχληση σε μια πιο πολύπλοκη κινητική δυσλειτουργία.

Πρόληψη και φροντίδα στο σπίτι

Η πρόληψη παίζει καθοριστικό ρόλο, ειδικά αν υπάρχει προδιάθεση ή προηγούμενο ιστορικό πόνου στη φτέρνα. 

Η χρήση κατάλληλων υποδημάτων με σωστή στήριξη και απορρόφηση κραδασμών είναι βασική.

Οι τακτικές διατάσεις της γαστροκνημίας βοηθούν στη διατήρηση της ελαστικότητας του Αχιλλείου τένοντα και της πελματιαίας περιτονίας. 

Είναι σημαντικό να αποφεύγεται η απότομη αύξηση στην ένταση ή τη διάρκεια της άσκησης, ιδιαίτερα σε άτομα που ξεκινούν νέα δραστηριότητα.

Η έγκαιρη αναγνώριση και διαχείριση του πόνου, ακόμα και στα πρώτα στάδια, αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες πλήρους αποκατάστασης χωρίς επιπλοκές.

Συχνές Ερωτήσεις

Επιπλέον πηγές:

Heel Pain – Cleveland Clinic

Plantar fasciitis – Mayo Clinic