Τι είναι η ρήξη οπίσθιου χιαστού;
Ο οπίσθιος χιαστός (posterior cruciate ligament – PCL) είναι ένας από τους τέσσερις βασικούς συνδέσμους του γόνατος (2 πλάγιοι και 2 χιαστοί σύνδεσμοι σε κάθε γόνατο). Αποτελεί βασικό σταθεροποιητικό στοιχείο της άρθρωσης εμποδίζοντας την οπίσθια κίνηση της κνήμης (κύλιση) σε σχέση με τον μηρό. Η ρήξη είναι το σκίσιμο του συνδέσμου και συμβαίνει μετά από σοβαρή κάκωση του γόνατος και βίαιη αξονική φόρτιση όπως στα τροχαία ατυχήματα και την πτώση από ύψος.
Είναι πιο σπάνια βλάβη σε σχέση με τη ρήξη πρόσθιου χιαστού αλλά εξίσου σημαντική. Πολλές φορές η διάγνωση μπορεί να γίνει δυσδιάκριτη και θα πρέπει να αξιολογείται πάντα από ιατρό εξειδικευμένο στη χειρουργική γόνατος και τις αθλητικές κακώσεις.
Ταξινόμηση ρήξεων
Η ταξινόμηση αναφέρεται στην οπίσθια μετακίνηση της κνήμης σε σχέση με τον μηρό με το γόνατο λυγισμένο στις 90 μοίρες.
- Τύπου Ι: 1-5 mm. Στην ουσία πρόκειται για ένα ήπιο διάστρεμμα του συνδέσμου (διάταση).
- Τύπου ΙΙ: 6-10mm. Μέτριο διάστρεμμα και μερική ρήξη των ινών του περίπου κατά το ήμισυ και ίσως περισσότερο.
- Τύπου ΙΙΙ: >10mm. Πλήρης ρήξη του συνδέσμου. Πολλές φορές η κάκωση αυτή συνδυάζεται και με άλλες συνδεσμικές βλάβες του γόνατος όπως ο τραυματισμός της οπίσθιας έξω γωνίας.
Τι συμπτώματα έχει και πώς γίνεται η διάγνωση της ρήξης του οπισθίου χιαστού;
Ο αρχικός τραυματισμός που προκαλεί τη ρήξη σίγουρα είναι μία δραματική κατάσταση για τον ασθενή καθώς θα έχει συμβεί μία πολύ βίαιη κάκωση του γόνατος. Συμπτώματα που θα βιώσει ο ασθενής είναι πόνος, αίμαρθρο (αίμα στην άρθρωση) και ενδεχομένως αδυναμία βάδισης.
Σε μεταγενέστερο χρόνο η κάκωση του οπίσθιου χιαστού μπορεί να προκαλέσει συμπτωματολογία ανάλογα του βαθμού της βλάβης.
- Σε τύπου Ι και ΙΙ κακώσεις συνήθως υπάρχουν λίγα και περιορισμένα συμπτώματα που εκδηλώνονται σε ήπιο εν τω βάθει πόνο αλλά όχι αστάθεια γόνατος.
- Σε πλήρεις, τύπου ΙΙΙ ρήξεις ο ασθενής νιώθει αίσθημα αστάθειας στο γόνατο, πιθανώς πόνο και δυσκολία σε δραστηριότητες όπως ο αθλητισμός, το τρέξιμο, η κάθοδος των σκαλιών και οι στροφικές κινήσεις.
Η διάγνωση γίνεται με τα κατάλληλα κλινικά τεστ που θα εκτελέσει ο Ορθοπαιδικός και απεικονιστικά με ακτινογραφία γόνατος για τον αποκλεισμό συνοδού κατάγματος και μαγνητικής τομογραφίας που αποτελεί το gold standard στην απεικόνιση.
Θεραπεία και αντιμετώπιση
Οι περισσότερες κακώσεις τύπου Ι και ΙΙ έχουν καλή πρόγνωση και ανταποκρίνονται καλά στη συντηρητική θεραπεία. Αυτή περιλαμβάνει:
- Μηροκνημικό νάρθηκα για να αποτραπεί η οπίσθια μετακίνηση της κνήμης και να επουλωθεί ο σύνδεσμος
- Παγοθεραπεία και αντιφλεγμονώδη αγωγή
- Πατερίτσες ανάλογα με τη δυσκολία στη βάδιση
- Φυσικοθεραπείες
- Αποχή από αθλητικές δραστηριότητες και σταδιακή επάνοδο σε αυτές
Οι πλήρεις ρήξεις είναι αντικείμενο συζήτησης μεταξύ Ιατρού και ασθενούς για τον τρόπο αντιμετώπισης τους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα που προκύπτει είναι οι δευτερογενείς βλάβες που προκαλούνται από την αστάθεια της άρθρωσης, όπως:
- Εμφάνιση πρώιμων αρθριτικών αλλοιώσεων και επιβάρυνση των χόνδρινων επιφανειών μηρού, κνήμης και επιγονατίδας
- Βλάβη στους μηνίσκους
- Αίσθημα αστάθειας κατά τη βάδιση και τον αθλητισμό
- Ενδεχόμενη επιβάρυνση των υπολοίπων συνδεσμικών στοιχείων κατά την έντονη δραστηριότητα
Συντηρητική Θεραπεία
Στόχος της συντηρητικής θεραπείας είναι η μυϊκή ενδυνάμωση των μυών πέριξ του γόνατος και κυρίως του τετρακεφάλου. Αυτό θα δημιουργήσει μία ισορροπία στην άρθρωση και η αστάθεια θα μειωθεί.
Αρθροσκόπηση γόνατος για την αντιμετώπιση της ρήξεως οπισθίου χιαστού
Η τελική απόφαση για το είδος της θεραπείας μετά τον τραυματισμό εξαρτάται από παράγοντες όπως η ηλικία του ασθενούς, το μέγεθος της βλάβης και τυχόν συνοδές κακώσεις και το επίπεδο αθλητικής και γενικότερης δραστηριότητας του ασθενούς.
Σαν γενικός κανόνας είναι πως όσο μικρότερη είναι η ηλικία του ασθενούς και όσο πιο αυξημένο το επίπεδο δραστηριότητας τόσο πιο επιτακτική είναι η ανάγκη της χειρουργικής αποκατάστασης.
Η χειρουργική αποκατάσταση συνίσταται στην αρθροσκόπηση γόνατος και τη συνδεσμοπλαστική οπισθίου χιαστού. Το μόσχευμα που χρησιμοποιείται και θα υποκαταστήσει τον κομμένο σύνδεσμο προέρχεται από τους οπίσθιους μηριαίους (αυτομόσχευμα) από το γόνατο του ιδίου του ασθενούς.
Η διάρκεια της επέμβασης είναι περίπου 1 ½ ώρα και η νοσηλεία διαρκεί μία ημέρα. Ο ασθενής εξέρχεται με έναν ειδικό νάρθηκα την επομένη και βαδίζει τις πρώτες 2-3 εβδομάδες με πατερίτσες. Στη συνέχεια θα ακολουθήσει ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα ασκήσεων με σκοπό την ανάκτηση του εύρους κίνησης και τη βιολογική ενσωμάτωση του μοσχεύματος στο γόνατο.
Οι φυσικοθεραπείες έχουν ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο σε ότι αφορά την ένταση, τη συχνότητα και τους περιορισμούς στο μετεγχειρητικό διάστημα. Σκοπός είναι στους έξι μήνες μετά το χειρουργείο ο ασθενής να έχει επανέλθει πλήρως σε αθλητικές δραστηριότητες, ενώ ο χρόνος επιστροφής στην εργασία και την καθημερινότητα του είναι πολύ πιο σύντομος δηλαδή στις 6 εβδομάδες.
