Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο συχνή μορφή αρθροπάθειας του ισχίου. Προσβάλει κυρίως άτομα ηλικίας άνω των 60 ετών και σπανιότερα μικρότερες ηλικίες.

Εκδηλώνεται με πόνο και δυσκαμψία στην άρθρωση, συμπτώματα τα οποία προοδευτικά με την πάροδο του χρόνου χειροτερεύουν επηρεάζοντας την ποιότητα ζωής των ασθενών και τη δυνατότητα αυτοεξυπηρέτησης. Απλές και καθημερινές κινήσεις όπως η έγερση από το κρεβάτι, το σκύψιμο, το περπάτημα γίνονται με δυσχέρεια όσο η νόσος προχωράει.

Στοιχεία ανατομίας και παθοφυσιολογία της νόσου

Η άρθρωση του ισχίου σχηματίζεται από την κοτύλη που είναι τμήμα της λεκάνης και την κεφαλή του μηριαίου οστού.

Οι αρθρικές επιφάνειες καλύπτονται από αρθρικό χόνδρο, που είναι μία λεία και ομαλή επιφάνεια κατάλληλη για να δέχεται τα φορτία κατά τη βάδιση και κατ’ επέκταση τη στροφή της μηριαίας κεφαλής στην κοτύλη για την επίτευξη της κίνησης της άρθρωσης του ισχίου στον χώρο.

Οι αρθρικές επιφάνειες της μηριαίας κεφαλής και της κοτύλης περιβάλλονται από τον αρθρικό θύλακο, έναν λεπτό υμένα που περιέχει το αρθρικό υγρό που χρησιμεύει για την λίπανση και τη μείωση της τριβής του χόνδρου κατά την κίνηση.

Κατά την ανάπτυξη της αρθρίτιδας του ισχίου στην ουσία γίνεται σταδιακή καταστροφή του χόνδρου, ο οποίος στην αρχή γίνεται σκληρός και δύσκαμπτος και στα επόμενα στάδια χάνοντας εντελώς την ελαστικότητα του κάνει ρωγμές αποκαλύπτοντας το υποχόνδριο οστό. Στα τελικά στάδια της νόσου λόγω τριβής παράγεται σημαντικός πόνος στον ασθενή και αναπτύσσεται δυσκαμψία στην άρθρωση.

Ποιες είναι οι μορφές της αρθρίτιδας του ισχίου;

Ανάλογα με το υποκείμενο αίτιο η αρθρίτιδα του ισχίου εμφανίζεται με τις παρακάτω μορφές:

• Οστεοαρθρίτιδα. Είναι η πιο συχνή μορφή αρθρίτιδας και εμφανίζεται ως μια χρόνια εκφυλιστική νόσος που οδηγεί προοδευτικά στην καταστροφή των χόνδρινων επιφανειών της άρθρωσης. Εξελίσσεται αργά και τα συμπτώματα αναπτύσσονται με την πάροδο πολλών ετών. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένα αίτια για την εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας ενώ ως προδιαθεσικοί παράγοντες αναφέρονται η μεγάλη ηλικία, η παχυσαρκία, η συγγενής δυσπλασία ισχίου, το σύνδρομο μηροκοτυλιαίας πρόσκρουσης και πιθανώς το οικογενειακό ιστορικό.
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα. Ως μία συστηματική φλεγμονώδης νόσος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα ξεκινώντας συνήθως από τις μικρές αρθρώσεις των δακτύλων, με την πάροδο του χρόνου τείνει να προσβάλει μεγαλύτερες αρθρώσεις όπως του γόνατος, του ώμου και του ισχίου. Η κλινική εκδήλωση των συμπτωμάτων στους ασθενείς δε διαφέρει σημαντικά από τους υπόλοιπους τύπους αρθρίτιδας.
• Μετατραυματική αρθρίτιδα. Αυτός ο τύπος αρθρίτιδας αναπτύσσεται επί εδάφους ενός παλαιότερου σημαντικού τραυματισμού στο ισχίο όπως τα κατάγματα και τα εξαρθρήματα της περιοχής. Μπορεί να αφορά όλες τις ηλικίες, ενώ όσο πιο υψηλής βίας είναι η κάκωση τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχει η ανάπτυξη αρθριτικών αλλοιώσεων μελλοντικά.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αρθρίτιδας του ισχίου;

Το συνηθέστερο σύμπτωμα της αρθρίτιδας ισχίου είναι ο πόνος που βιώνει ο ασθενής. Στα αρχικά στάδια ο πόνος είναι περιστασιακός και μειώνεται ή εξαφανίζεται με τη ξεκούραση και τη διακοπή της δραστηριότητας. Προχωρώντας στα επόμενα στάδια η πάθηση γίνεται περισσότερο συμπτωματική και το άλγος είναι καθημερινό και εμφανίζεται στις περισσότερες δραστηριότητες όπως το περπάτημα, τη σωματική άσκηση, στις σκάλες και στο βαθύ κάθισμα. Επίσης τείνει να γίνεται χειρότερο κατά τις μεταβολές του καιρού, την υγρασία και τη νυχτερινή κατάκλιση. Άλλα συμπτώματα που μπορεί να εμφανιστούν είναι:

• Η δυσκαμψία της άρθρωσης
• Αντανάκλαση του πόνου από το γλουτό εώς το γόνατο
• Δυσκολία στο περπάτημα και αδυναμία στο σκύψιμο
• Αίσθημα κριγμού στην άρθρωση 

Διάγνωση και κλινική εξέταση της αρθρίτιδας ισχίου

Η διάγνωση τίθεται από το συνδυασμό της κλινικής εξέτασης, το ιστορικό περί έναρξης και συχνότητας των συμπτωμάτων και τις απεικονιστικές μεθόδους. Οι απλές ακτινογραφίες επιβεβαιώνουν την ύπαρξη αρθριτικών αλλοιώσεων στην κεφαλή του μηριαίου και την κοτύλη και συνήθως αρκούν. Η αξονική τομογραφία θα ζητηθεί μόνο στο πλαίσιο προεγχειρητικού σχεδιασμού για να μας δώσει πληρέστερη εικόνα της ανατομίας της άρθρωσης και να μας βοηθήσει στην επιλογή των υλικών του χειρουργείου.

Οι συνήθεις μεταβολές που απεικονίζονται στην ακτινογραφία είναι:

• Η στένωση του μεσαρθρίου διαστήματος του ισχίου
• Η σκλήρυνση και καταστροφή του χόνδρου στον μηρό και την κοτύλη
• Η ανάπτυξη υποχονδριακών κύστεων
• Η εμφάνιση οστεόφυτων

Ποια είναι η θεραπεία της αρθρίτιδας/οστεοαρθρίτιδας του ισχίου;

Το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο αφού έχει τεθεί η διάγνωση από τον Ορθοπαιδικό μπορεί να είναι είτε συντηρητικό είτε χειρουργικό και εξαρτάται από τους παρακάτω παράγοντες:

• Στάδιο της αρθρίτιδας κατά την έναρξη των συμπτωμάτων
• Ηλικία του ασθενούς
• Ιστορικό περί συχνότητας εμφάνισης των συμπτωμάτων του πόνου και της δυσκαμψίας του ισχίου
• Συνοδές παθήσεις του ασθενούς και γενικότερη βιολογική κατάσταση

Συντηρητική θεραπεία

Εδώ περιλαμβάνονται όλοι η μη χειρουργικοί τρόποι για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αρθρίτιδας. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η συντηρητική θεραπεία έχει σαν στόχο να κάνει την πάθηση ασυμπτωματική ή λιγότερο συμπτωματική και να βελτιώσει την ποιότητα ζωής των ασθενών καθυστερώντας ή αναστέλλοντας τις περαιτέρω αρθριτικές αλλοιώσεις. Προς αυτήν την κατεύθυνση τα συντηρητικά μέσα περιλαμβάνουν:

• Αλλαγή του τρόπου ζωής με σκοπό τη λιγότερη δυνατή καταπόνηση του ισχίου. Έτσι αποφεύγουμε το ανέβασμα και το κατέβασμα της σκάλας, την έντονη σωματική δραστηριότητα και το πολύωρο περπάτημα. Επίσης βάζουμε στη ζωή μας δραστηριότητες όπως η κολύμβηση που γυμνάζει συνολικά το σώμα και το μυϊκό σύστημα. Η διατήρηση ικανοποιητικού και όχι αυξημένου σωματικού βάρους επίσης συμβάλλει στη μικρότερη καταπόνηση του ισχίου μακροπρόθεσμα.
• Φυσικοθεραπείες με ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα γυμναστικής και κινησιοθεραπείας που έχει σαν στόχο να διατηρήσει την ελαστικότητα της άρθρωσης και να αυξήσει το εύρος κίνησης.
• Φαρμακευτική αγωγή. Αυτή συνήθως περιλαμβάνει μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (π.χ ιβουπροφαίνη) και κοινά αναλγητικά όπως η παρακεταμόλη τα οποία λαμβάνουν οι ασθενείς σε περιόδους έξαρσης των συμπτωμάτων. 

Αυτόλογες βιολογικές θεραπείες

Οι ασθενείς που πάσχουν από αρχόμενου σταδίου οστεοαρθρίτιδα ισχίου μπορούν να επωφεληθούν από τις αυτόλογες βιολογικές θεραπείες 4ης γενιάς. Αυτές περιλαμβάνουν ενδαρθρικές εγχύσεις βιολογικών παραγόντων όπως τα βλαστικά κύτταρα που σαν στόχο έχουν την καθυστέρηση της ανάπτυξης περαιτέρω αρθριτικών αλλοιώσεων, στη βελτίωση της ποιότητας του χόνδρου και κυρίως στη βελτίωση των συμπτωμάτων του πόνου και της δυσκαμψίας.

Οι θεραπείες γίνονται καθοδηγούμενα υπό ακτινοσκοπικό έλεγχο, δε χρειάζεται νοσηλεία του ασθενούς στο νοσοκομείο και η επιστροφή στις καθημερινές δραστηριότητες είναι άμεση.

Χειρουργική θεραπεία

Η χειρουργική αντιμετώπιση είναι το gold standard στη θεραπεία της προχωρημένης συμπτωματικής αρθρίτιδας του ισχίου και αναφέρεται στην ολική αρθροπλαστική ισχίου. Η επέμβαση αυτή περιλαμβάνει την αντικατάσταση των φθαρμένων επιφανειών του χόνδρου της μηριαίας κεφαλής και της κοτύλης με τεχνητά μοσχεύματα τα οποία είναι εξαιρετικά ανθεκτικά και φιλικά προς τη βιολογία του ασθενούς.

Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί σύγχρονα πρωτόκολλα μετεγχειρητικής αποκατάστασης (fast track) αλλά και διεγχειρητικοί μέθοδοι που αφορούν στη χειρουργική προσπέλαση και στον προεγχειρητικό σχεδιασμό με συστήματα υποβοηθούμενης χειρουργικής, τα οποία εμφανίζουν σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις παλαιές χειρουργικές μεθόδους. Αυτά είναι:

• Σύγχρονη χειρουργική μέθοδος ελάχιστης επεμβατικότητας (minimal invasive surgery)
• Μειωμένος χρόνος νοσηλείας στις 1 ή 2 ημέρες
• Ακριβέστερη τοποθέτηση των μοσχευμάτων
• Προεγχειρητικός τρισδιάστατος σχεδιασμός και σχεδίαση σε “εικονική πραγματικότητα” της τοποθέτησης των υλικών προ χειρουργείου για την εύρεση της βέλτιστης δυνατής θέσης
• Μειωμένος μετεγχειρητικός πόνος
• Ταχύτερη κινητοποίηση
• Μικρότερη τομή και καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα
• Ελαχιστοποίηση του ποσοστού λοιμώξεων και άλλων επιπλοκών (π.χ αιμορραγία) σε επίπεδα άλλων πολύ μικρότερης βαρύτητας επεμβάσεων
• Σημαντικά αυξημένο ποσοστό ικανοποίησης του ασθενούς για το τελικό κλινικό αποτέλεσμα

Μετά το χειρουργείο ακολουθεί ένα σύντομο διάστημα ανάρρωσης και επιστροφής του ασθενούς στην καθημερινότητα του. Αυτό διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο και συνήθως περιλαμβάνει μία μικρή περίοδο ολίγων εβδομάδων υποβοηθούμενης κίνησης σε συνδυασμό με ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα κινησιοθεραπείας και ενδυνάμωσης. Ο τελικός στόχος είναι η ανώδυνη κίνηση του ισχίου και η επιστροφή του ασθενούς στις καθημερινές του δραστηριότητες.